Gottlieb Daimler i Carl Benz

Okrągłe urodziny motoryzacyjnych pionierów

W 2019 r. Mercedes-Benz świętuje okrągłe urodziny założycieli firmy – Gottlieba Daimlera i Carla Benza. Daimler urodził się 185 lat temu, 17 marca 1834 r. w Schorndorf, z kolei Benz – 175 lat temu, 25 listopada 1844 r. w Mühlburgu niedaleko Karlsruhe. Obecnie koncern Daimler wykorzystuje rodzinne miejsca obu tych motoryzacyjnych pionierów, aby pielęgnować pamięć o ich wysiłkach.

Obaj wynalazcy samochodu spalinowego urodzili się w połowie XIX wieku w południowych Niemczech. Gottlieb Daimler przyszedł na świat 185 lat temu, 17 marca 1834 roku, w Schorndorf, około 20 km na wschód od Stuttgartu. Był synem piekarza Johannesa Deumlera (w ten sposób pisano wówczas ich nazwisko) i jego żony Wilhelminy Fryderyki.

175 lat temu, czyli 10 lat po Daimlerze, w Mühlburgu koło Karlsruhe urodził się Carl Benz – syn Johanna Georga Benza, maszynisty lokomotywy pracującego dla założonej w 1840 r. wielkoksiążęcej kolei państwowej w Badenii oraz pokojówki Josephine Vaillant. Jego rodzice pobrali się w 1845 r. Ojciec Karla rozbudził w swoim synu zamiłowanie do mobilności, jednak bardzo wcześnie zmarł na zapalenie płuc – w 1846 r.

Od syna piekarza do kosmopolitycznego inżyniera Pragnienie wiedzy, kosmopolityczne podejście i dalekowzroczność – to cechy, które od wczesnego dzieciństwa kształtowały życiorysy Daimlera i Benza.

Gottlieb Daimler uczęszczał do gimnazjum, a w niedziele dodatkowo do szkoły rysunkowej w Schorndorf. Następnie, jako praktykant rusznikarza, zdobył duże doświadczenie w mechanice precyzyjnej. Po zdaniu egzaminu czeladniczego w 1852 r. uczęszczał do technikum w Stuttgarcie. Później radny rządu Wirtembergii, Ferdinand Steinbeis, dał mu pracę w Alzacji. Tam Daimler otrzymał szkolenie teoretyczne w ramach przygotowań do studiów. Po ich ukończeniu, na początku lat 60. XIX wieku, młody inżynier pracował w Paryżu, a następnie – podczas pobytu w Oldham, Leeds, Manchesterze i Coventry – zapoznał się z brytyjskim przemysłem maszynowym. Jako inspektor warsztatowy w Reutlingen w 1864 r. Daimler poznał swojego późniejszego towarzysza Wilhelma Maybacha. Trzy lata później ożenił się z Emmą Kurtz z Maulbronn. W 1868 r. został brygadzistą warsztatu w Karlsruhe.

Entuzjazm dla nowych rozwiązań technicznych utorował drogę do pierwszych badań

Dzięki swojemu uporowi Josephine Benz sprawiła, że jej syn Carl (ochrzczony jako Karl Fryderyk Michał, ale później postanowił pisać swoje imię jako „Carl”) poszedł do gimnazjum. Następnie matka sfinansowała mu studia. W wieku 16 lat zafascynowany technologią chłopak dostał się na politechnikę w Karlsruhe, gdzie studiował inżynierię mechaniczną. Po ukończeniu studiów pracował jako ślusarz, rysownik, mistrz rzemieślnik i projektant żelaznych mostów. W 1871 r., wraz z Augustem Ritterem, założył w Mannheim własną firmę.

Pierwszy samochód spalinowy

Gdy Carl Benz poróżnił się ze wspólnikiem, z pomocą swojej narzeczonej Berthy Ringer (pobrali się w 1872 r.) odkupił od niego interes. Od 1878 r. zajmował się rozwojem silnika gazowego – w formie napędu stacjonarnego i źródła energii dla przyszłego powozu bezkonnego. W 1883 r. założył firmę „Benz & Cie. Rheinische Gasmotoren-Fabrik Mannheim”, która z powodzeniem wprowadziła na rynek stacjonarny silnik dwusuwowy o nazwie „System Benz”. Już wtedy wynalazca pracował jednak nad lekką jednostką czterosuwową, która miała służyć jako napęd dla samochodu. Przełomową innowację stanowiła całościowa koncepcja silnika i pojazdu jako spójnego systemu. 29 stycznia 1886 r. Benz zgłosił w Cesarskim Urzędzie Patentowym patent „Pojazdu napędzanego silnikiem spalinowym”. Specyfikacja patentowa DRP 37435 może być uważana za akt urodzenia samochodu.

Daimler i silnik czterosuwowy

W tym samym czasie, co Benz, Gottlieb Daimler pracował nad przyszłością mobilności w Cannstatt. W 1872 r. w zakładach Gasmotoren-Fabrik Deutz AG mianowano go dyrektorem technicznym. Daimler wraz z Maybachem, który udał się za nim do Nadrenii, „rozkręcili” tam rentowną produkcję silników stacjonarnych na dużą skalę i doprowadzili czterosuwową jednostkę Nicolausa Augusta Otto do dojrzałości produkcyjnej. W czerwcu 1882 r. Daimler opuścił jednak szeregi firmy z powodu różnicy zdań między nim a założycielem, Nicolausem Augustem Otto. Chwilę wcześniej, wiosną tamtego roku, inżynier kupił duży dom w Cannstatt koło Stuttgartu. Postanowił stworzyć tam doświadczalny warsztat – w tym celu rozbudował szklarnię o ceglane przedłużenie. To tam wraz z Maybachem opracował swój wysokoobrotowy silnik czterosuwowy do napędzania powozów, pojazdów szynowych, łodzi i sterowców. Później przyszła kolej na patenty na silnik z niekontrolowanym układem zapłonowym w postaci ogrzewanej płomieniem, gorącej rurki oraz rozrządem zaworowym – oba zgłoszono w 1883 r. Wkrótce silniki Daimlera mogły osiągać prędkości do 600 obrotów na minutę, ponad 3 razy wyższe niż ówczesna norma. W 1884 r. powstał słynny 1-cylindrowy silnik nazywany „zegarem dziadka”, a rok później zgłoszono go do opatentowania jako „silnik gazowy lub zasilany benzyną”. Jeszcze w tym samym roku jednostka trafiła do pojazdu „Reitwagen”, czyli motocykla z drewnianą ramą. Rok 1886 przyniósł wreszcie narodziny zmotoryzowanej bryczki – pierwszego czterokołowego samochodu benzynowego.

W 1890 r. w Cannstatt powstała firma Daimler-Motoren-Gesellschaft (DMG). Jednym z najważniejszych jej rynków była Francja, gdzie na licencji Daimlera powstawały dwucylindrowe silniki widlaste. Sam Daimler w 1894 r. został zmuszony do opuszczenia firmy, w 1895 r. powrócił do jej struktur, a w 1897 r. został szefem rady nadzorczej DMG. Zmarł 6 marca 1900 r.

Carl Benz kontynuował prace nad opatentowanym pojazdem silnikowym. Początkowo spotkał się z największym zainteresowaniem swoim wynalazkiem we Francji. Aktywną pracę w Benz & Cie. zakończył w 1903 r – został wówczas członkiem rady nadzorczej. Trzy lata później w swojej nowej rezydencji w Ladenburgu założył firmę „Carl Benz Söhne”. Zmarł 90 lat temu, 4 kwietnia 1929 r. w Ladenburgu.

Miejsca pamięci

O historii życia obu tych pionierów motoryzacji przypominają różne miejsca:  Miejsce urodzenia Gottlieba Daimlera w Schorndorf zostało przejęte przez ówczesną firmę Daimler-Benz AG w 1979 r. W ramach kosztownej renowacji urządzono tam wystawę i w 1981 r. otwarto ją dla publiczności. Ekspozycja przedstawia modele, dokumenty oraz inne eksponaty dotyczące Daimlera i jego pracy. Dom Carla Benza w Ladenburgu stał się jego rodzinnym domem w 1905 r. W 1985 r. został zakupiony przez koncern Daimler-Benz AG, a od 1986 r. jest siedzibą fundacji „Gottlieb Daimler and Karl Benz Foundation”. Warsztat doświadczalny przy szklarni domku działkowego na terenie posiadłości Daimlera w Cannstatt został otwarty jako miejsce pamięci w 1940 r., a w 1984 r. – odrestaurowany. Mieści się tam małe muzeum.

Pozdrawiam Społeczność KlassikAuto.pl
Tomasz Mucha
e-mail: [email protected]