Jednym z nurtów przemysłu motoryzacyjnego jest produkcja stylizacji samochodów zabytkowych.
Na całym świecie wykonuje się około 600 modeli tego typu pojazdów (tzw. KIT car) w liczbie od kilku do kilkudziesięciu sztuk rocznie.
Z reguły nie są to wierne repliki, gdyż pod nadwoziami dobrze naśladującymi pierwowzory z lat 30 i 60 tych XX wieku kryją się mechanizmy napędowe i podwoziowe nowoczesnych samochodów osobowych.
W Politechnice Opolskiej stworzono studium stylizacji pojazdu historycznego typu roadster w oparciu o autentyczne, zabytkowe podzespoły konstrukcyjne produkowanego w Polsce w latach 1960 – 1983 samochodu osobowego Syrena.
Powstała w ten sposób oryginalna wersja pojazdu bazowego, koncepcyjnie nawiązująca do słynnego Lotusa 7 (mechanizmy samochodu popularnego, maksymalnie uproszczone, otwarte nadwozie).
Odmiany konstrukcyjne samochodu bazowego.
Na bazie produkcyjnego samochodu Syrena powstało dotąd szereg wersji pochodnych, wykonywanych seryjnie (Bosto, R 20), małoseryjnie (Laminat) lub jednostkowo (Sport , Mikrobus). Niektóre pozostały w sferze indywidualnych adaptacji (kabriolet). Wersja roadster nie doczekała się fabrycznej realizacji ani nawet projektu, chociaż podzespoły Syreny mają taki potencjał.
Założenia konstrukcyjne.
Przy projektowaniu pojazdu założono, że wykorzystane zostaną główne podzespoły samochodu Syrena: rama nośna, zawieszenia kół z kołami, układ hamulcowy oraz silnik ze skrzynią biegów.
W ten sposób uzasadniona zostanie nazwa: Syster = Syrena + roadster. Podłużnicową ramę nośną uzupełniono pałąkiem bezpieczeństwa i dodatkową kratownicą przestrzenną, tworzącą szkielet do umocowania elementów poszycia nadwozia.
Określenie wymiarów głównych.
Wymiary gabarytowe pojazdu oraz proporcje bryły są wynikiem zachowania ramy nośnej w prawie niezmienionej formie. Kratownica nadwozia mocowana jest do oryginalnych punktów kotwiczenia nadwozia seryjnego.
Zmieniono natomiast fabryczną konfigurację zespołu napędowego tak, by silnik znajdował się podłużnie za osią przednią. W ten sposób można było obrysować krótki przód nadwozia bez wyraźnego nawisu przed linią kół, który byłby nie do przyjęcia ze względów estetycznych. Rama nośna kończy się tuż za osią kół tylnych. Tam też zakończono bryłę nadwozia, wobec czego koła stały się najbardziej wysuniętymi elementami pojazdu.
Ukształtowanie ramy uniemożliwia zamontowanie foteli kierowcy i pasażera pomiędzy podłużnicami, stąd wysokość pojazdu sięga 130 cm, co, wobec stosunkowo niewielkiej długości całkowitej (300 cm) i rozstawu osi (220 cm), czyni niekorzystnymi proporcje nadwozia. Sytuację poprawia w pewnym stopniu powiększony do 150 cm rozstaw kół, uzyskany poprzez zwiększenie odsadzenia obręczy.
Stylistyka pojazdu.
Na rysunku przedstawiono wykonany w metalu prototyp samochodu System. Jest to pojazd o nadwoziu dwumiejscowym otwartym, bez drzwi, z uwydatnionymi błotnikami.
Oryginalne wzorniczo elementy to:
- wycięcie pasa przodu, mieszczące obudowę skrzyni biegów – nawiązujące do słynnego Bentleya z charakterystycznym kompresorem silnika,
- prosta linia błotników przednich optycznie poprawiająca proporcje bryły nadwozia,
- „żaluzjowe” fragmenty błotników,
- przewężenie obrysu nadwozia na styku błotników przednich i tylnych – nawiązujące do oryginalnego Studebakera Avanti, projektu Raymonda Loevy,
- wysunięte poza bryłę nadwozia.
Zagadnienia technologiczne.
Wszystkie elementy nadwozia wykonano z płaskiego arkusza blachy o grubości 0,8 mm. Wyoblenia i zaokrąglenia kształtowano przy użyciu narzędzi uniwersalnych, połączenia krzywizn spawano punktowo „na styk”.
Brzegi błotników mocowano do profili nośnych za pomocą nitów zrywalnych, natomiast obszerne fragmenty poszycia do kratownicy nośnej klejono w stanie naprężonym przy użyciu specjalnego kleju przemysłowego z grupy MS Polimerów (Terostat 935).
Zagadnienia konstrukcyjne.
Zasadniczym problemem, wynikłym z obrócenia zespołu napędowego „tyłem do przodu” była konieczność zmiany kierunku obrotów półosi napędowych.
Dokonano tego poprzez odwrócenie kierunku wirowania wału korbowego silnika, co okazało się możliwe dzięki jego dwusuwowemu cyklowi pracy. W osprzęcie trzeba było jednak przekonstruować aparat zapłonowy, rozrusznik, prądnicę i pompę cieczy chłodzącej.
Ze względu na strukturę nadwozia zmian wymagały także: mocowanie pedałów, rozwiązanie układu kierowniczego, układu hamulcowego oraz układu chłodzenia silnika.Podsumowanie.
W rezultacie przeprowadzonych prac powstał prototyp samochodu rekreacyjnego o wyglądzie klasycznego roadstera, w dużym stopniu wykorzystujący podzespoły pojazdu bazowego a jednak utrzymanego w zupełnie innej stylistyce.
Wykazano, że mechanizmy popularnej Syreny posiadają niewykorzystany dotąd potencjał konstrukcyjny.
Pojazd stanowi efekt szeregu prac projektowych studentów Politechniki Opolskiej i jako taki spełnił istotną rolę w procesie dydaktycznym. Potwierdzeniem celowości tego typu działań może być wykonany ostatnio samochód strażacki na bazie zabytkowej Ify F5 z lat 30-tych.
Takich pojazdów fabrycznie nie wytwarzano, jednak pomimo dość swobodnego zestawienia zabytkowych elementów samochód budzi uznanie jako udane studium konstrukcyjne.
Tekst i zdjęcia: Dr inż. Wacław Hepner (Politechnika Opolska)
